5 март куни президент Шавкат Мирзиёев коррупцияга қарши кураш бўйича қатор ташаббусларни илгари сурди. Коррупцияга қарши курашиш бўйича миллий кенгаш йиғилишида гапирган Мирзиёев, жумладан, амалдорларнинг даромадларини декларация қилиш бўйича қонун қабул қилиш вақти келганини айтди.
Мирзиёевнинг бу ва бошқа ташаббуслари аввал ҳам янграган, аммо бу борадаги қонунчилик ташаббуси ва аниқ қадамлар кечиктириб келинади.
Коррупцияга қарши курашиш бўйича миллий кенгаш коронавирус пандемияси авжида тузилган, аммо кенгаш бирон марта жамоатчиликка ҳисобот бергани маълум эмас.
Президент Мирзиёев администрацияси ҳокимиятнинг юқори доиралари, шахсан президент оиласи аъзоларининг коррупция ва непотизмга алоқадорлигига доир халқаро журналистик суриштирувлар, жумладан, Озодлик суриштирувларида кўтарилган саволларни жавобсиз қолдириб келади.
Браузерингиз HTML5 ни қўллаб- қувватламайди
"Мирзиёевлар Амирлиги": Тармоқни титратган Озодлик суриштируви
"МАҲАЛЛА"ДАГИ КОРРУПЦИЯ
5 март куни ўтказилган йиғилишда ҳам Мирзиёев ҳокимиятнинг юқори доираларидаги коррупцияга тўхталгани йўқ.
Президент матбуот хизматининг давлат раҳбаридан иқтибос келтиришича, "коррупциявий жиноятларнинг 75 фоизи туман ва маҳаллада маиший коррупция шаклида содир этилмоқда".
Мирзиёев ўзи саккиз йил аввал жорий қилган "ҳудудларни комплекс ривожлантириш бўйича секторлар тизими" ўзини оқламаганини қисман тан олган. У ҳокимият бўлиниш тамойилларига зид ва амалда ижро ҳокимияти раҳбарлари - ҳокимларга чексиз ваколат берган ушбу тизим ислоҳ қилинишига ишора қилган.
Унинг сўзларига кўра, "бундан буён секторлар фаолияти билан прокурор, ички ишлар ва солиқ шуғулланмайди".
Мавзуга алоқадор Контрабандачиликда айбланган оила қандай қилиб Ўзбекистон ҳукуматининг ҳамкорига айланди?Мирзиёев Бош вазир Ариповга 117 та вазирлик ва идорадаги “коррупцияга қарши ички назорат” тузилмалари раҳбарларини ишдан олиш ва уларнинг ўрнига ҳалол, фидойи ва профессионал кадрларни қўйиш"ни топширган.
У шунингдек, "айрим идоралар" томонидан судга таъсир ўтказиш уринишларини танқид қилган, аммо ҳеч қайси идора номини тилга олмаган.
Коррупцияга қарши курашга бағишланган йиғилиш ҳукумат, хусусан, кучишлатар тизимлардаги қатор истеъфо ва янги тайинловлар ортидан ўтказилмоқда. Аммо Мирзиёев, хусусан, мамлакатдаги икки қудратли кучишлатар тизим - ДХХ ва ИИВ раҳбариятидаги ўзгаришлар коррупция билан бирон шаклда алоқадорлигига ишора қилмаган. Олдинроқ бу идораларнинг истеъфога чиқарилган раҳбарлари Президент Администрациясида янги лавозимларга тайинланган эди.
Мирзиёев айрим раҳбарларни ортиқча ҳашамат ва дабдабага берилгани учун танқид қилган, аммо бирон раҳбар номини тилга олмаган.
"Бу борада айрим раҳбарлар ўзининг камтарона турмуш тарзи билан барчага намуна бўлиш ўрнига, бундай сохта қадриятлар асирига айланиб, ноқонуний даромад топишга интилаётгани ҳам бор гап”, деган у.
Ижтимоий тармоқларда Мирзиёев оиласи аъзолари - куёвлари ва қизларининг ҳашаматли ҳаёти ўзбекистонликлар томонидан танқид қилиб келинади.
Ўтган йил ёзида Озодлик суриштируви Шавкат Мирзиëевнинг кичик қизи¸ Ижтимоий ҳимоя агентлиги раҳбари ўринбосари Шаҳноза Мирзиëева ва унинг эри¸ Президент хавфсизлик хизмати раҳбарининг эндиликда собиқ ўринбосари Отабек Умаров Тошкентда қиймати ўнлаб миллион долларга баҳоланган ҳашаматли қаср қураётганини ўртага чиқарган. На Умаров ва на Мирзиёев администрацияси суриштирув хулосаларига изоҳ берган.
Ўзбекистон Transparency International ташкилотининг 2024 йилда жаҳон давлатларидаги коррупция даражаси бўйича ҳисоботида (Corruption Perception Index) 180 та давлат орасида 121-ўринни эгаллаганди.
Аввалроқ экспертлар Озодлик билан суҳбатда Ўзбекистон бошқарув тузилмаларида аксилкоррупциявий қонунларга қаршилик мавжудлиги ҳақида гапирганди.
СЎЗ ЭРКИНЛИГИ ҲАҚИДА СЎЗ
5 март кунги йиғилишда президент Мирзиёев журналистларга босимлар кучайган ва қатор блогерлар қамоққа ташланган охирги бир йилда илк бор сўз эркинлиги ҳақида гапирган.
Президент матбуот хизматининг иқтибос келтиришича, Мирзиёев илгари коррупция мавзуси “журналистлар учун мутлақо ёпиқ” бўлгани, эндиликда “мавжуд ҳолат очиқлик ва шаффофлик томонга бутунлай ўзгаргани”ни айтган.
“Такрор ва такрор айтаман: биз очиқлик сиёсатини, сўз эркинлиги ғояларини ҳаётга татбиқ этишда ҳамиша қатъий бўламиз!” деган Ўзбекистон раҳбари.
Муқаддам ҳукумат сўз эркинлигини таъминлашда собит экани ҳақида бот-бот баёнот берган Мирзиёев сўнгги вақтларда бу масалани тилга олмай келаётганди.
Браузерингиз HTML5 ни қўллаб- қувватламайди
Мирзиёев VS Блогерлар. Таёқ, таҳдид ва таъма
Кузатувчиларга кўра, 2016 йилда президент Мирзиёев ҳокимиятга келганидан кейин сиёсий мотивлар сабаб қамалган ҳуқуқ ҳимоячилари ва журналистлар озодликка чиққан ва гўё янги Ўзбекистон пайдо бўлаётгандек тасаввур уйғонган эди. Аммо бу қисқа давр ортда қолиб, кўп жабҳаларда, жумладан, сўз эркинлиги бўйича яна эски одатлар бўй кўрсата бошлаган.
Human Rights Watch ташкилотининг дунёда инсон ҳуқуқлари аҳволига доир сўнгги ҳисоботида қайд этилишича, Ўзбекистон ҳукумати сўз эркинлигига қарши репрессияни кучайтирди, танқидий фикрловчи блогерларни сохта жиноий айбловлар билан қамоққа ташлади ва “президентни интернетда ҳақорат қилгани” учун фуқароларни беш йилгача озодликдан маҳрум этди.
Мавзуга алоқадор "Гей қилиб кўрсатиш" ва "ОИТСга текшириш". ДХХ журналист ва блогерларни қандай назорат қилади?
“Чегара билмас мухбирлар” (RSF) халқаро ташкилоти 2024 йилги ҳисоботида Ўзбекистонда матбуот эркинлиги ўтган бир йил ичида 11 та позицияга ёмонлашиб, 137-ўриндан 148-ўринга тушиб қолганини қайд этганди.
Қароргоҳи Британияда жойлашган Article 19 ҳуқуқбонлик ташкилотига кўра, Ўзбекистон ҳали-ҳамон “сўз эркинлиги инқирозга юз тутган” мамлакатлар қаторида турибди.